Sivas\'ta bugünkü Cuma hutbesi

       EDEB VE HAYA Aziz Müminler!   Allahın insanda görmek istediği güzel  vasıflardan birisi de haya duygusudur. Haya,  utanma, çekinme, ar, edeb, namus ,iffet,  Allah korkusuyla günahtan kaçınma  anlamına gelir.Haya,müminin ahlakıdır..Hz.  peygamber: “Her dinin bir ahlakı vardır  .İslam’ın ahlakı da hayadır.”2  buyurmaktadır.   Haya duygusunu yitirmeyen insan, iyilik  ve güzelliklere yönelir, kötülük ve  haramlardan korunur. Edeb ve hayadan  mahrum insan ise her türlü kötü işe  girişebilir. Haya, bu yönüyle insanlar  üzerinde bir süzgeç ve filtre mekanizmasıdır.  Hz.Peygamberin “Utanmıyorsan dilediğini  yap”3  buyurması, hayânın insanı  kötülüklerden alıkoymada ne kadar güçlü bir  unsur olduğunu ortaya koymaktadır.   Aziz Müminler!  İslam ahlâk bilginleri, hayâyı; Allah’a  karşı hayâ, insanlara karşı hayâ, kişinin  kendisine karşı hayâsı, olmak üzere üç kısma  ayırmışlar ve şöyle açıklamışlardır: “Allah’a  karşı hayâ, O’nun emir ve yasaklarına  uymakla olur. Allah’a karşı hayası  ,Hz.Yusuf’u zina ve kötülükten korumuştur.  Sürekli Allah’ın gözetiminde ve denetiminde  olduğunu bilen bir insanın bilerek günah  işlemesi, günahında ısrar etmesi kolay  değildir. Bir İslam bilgini şöyle der  “İnsanlardan utandığın için perdeni  kapatıyor ve kapını kilitliyorsun da,  kalbindeki Kurandan ve kendisine hiçbir  şeyin gizli olmadığı Allahtan utanmıyorsun.” İnsanlara karşı hayâ, onlara eziyet etmemek  ve yanlarında çirkin işler yapmaktan ve  çirkin sözler söylemekten kaçınmakla olur.  Kişinin kendisine karşı hayâsı ise, edepli  olması demektir.”  İnsanın yaşaması için kan damarları  nasıl kıymetliyse, haya da manevi canlılığı  devam ettiren can damarları gibidir. Kan  damarı çatladığında hayat biterse,haya  damarı çatladığında insanın ,manevi hayatı  mahvolur. Haya, günah kirlerinden temiz  kalmaktır.Hz. Peygamber yaşadığı çevrenin  günah kirlerine rağmen temiz  kalmıştır.Ashabtan bir çok kimsenin  rivayetine göre Hz.Peygamber ,genç  kızlardan daha haya sahibi ve utangaçtı.Arap  yarımadası hayasızlıklarla dolu iken  O,gençliğini,ömrünü eşine az rastlanır,edep  ve haya örnekleriyle süsledi.   Güzel bir hayanın başlangıcı, gençlik  çağlarında başlar,İyiliklerin ve kötülüklerin  bulaşması gençlikte çok olduğuna göre,  özellikle gençlerin arkadaş seçimine dikkat  etmeleri önemlidir.Çünkü arkadaşının  ahlakı, hayası ona sinecektir.Gençlere hayalı  insan örnekleri ve Peygamber ahlakını  tanıtmak gerekir. Hutbemi bir ayeti kerime  mealiyle bitiriyorum: “Rabbinin  huzurunda (hesap vermekten) korkan ve  nefsini kötü arzulardan uzaklaştırana  gelince, onun barınağı da cennetin ta  kendisidir.”4   GÖNÜL TAŞCI   Uzman Vaiz  1-Naziat:40-41  2-Malik, Hüsnü’l- Huluk, 2, II, 905.  3- Ebu Davud,Edep,6,7  4- Naziat:40-4